|
|
|
| Jeruzalem - de heilige plaatsen |
de Heilige stad Jeruzalem, gezien van bovenop de Olijfberg
Al heel gauw na Jezus' dood kwamen de eerste bedevaarders naar Jeruzalem. Hun tocht naar de bezienswaardigheden van de Heilige Stad liep langs tal van heilige plekken ("loca sancta"). In verscheidene reisverhalen (de vroegste dateert van 333) lezen we dat de pelgrims vooral de plaatsen opzochten waar Jezus' voeten ooit stonden ("ubi steterunt pedes Eius"). Hier volgt een overzicht van de belangrijkste heiligdommen en relieken in Jeruzalem en onmiddellijke omgeving, die betrekking hebben op het leven van Jezus, zijn familieleden en volgelingen. Uiteraard was de H. Grafkerk - in de 4de eeuw opgericht onder de Romeinse keizer Constantijn bovenop de heuvel van Golgotha, waarop Jezus werd gekruisigd - de grootste trekpleister en wordt daarom op een afzonderlijke pagina van deze webstek uitvoerig behandeld.
In de loop der Middeleeuwen legden de H. Land-pelgrims ook de lijdensweg van Jezus, de zogeheten Via Dolorosa af, vanaf de plaats waar Hij door Pontius Pilatus werd veroordeeld tot aan de H. Grafkerk, waar Hij stierf aan het kruis, werd begraven en op de derde dag uit de doden verrees. Ook aan deze kruisweg in Jeruzalem, met zijn 14 staties, die herinneren aan een episode uit het passieverhaal, is elders op de site een aparte pagina besteed.
| De Hemelvaartskapel bovenop de Olijfberg, is volgens de overlevering de plaats van Jezus' Hemelvaart. Al in de 4de eeuw stond daar een kapel, waar de pelgrims in processie naartoe trokken om er, via een ronde opening in het dak, naar de hemel te kijken. In 1152 bouwden de kruisvaarders er een kerk die in 1187 deels werd vernield door de Arabieren. Deze achthoekige kapel bleef over en werd een ongebruikte moskee. Saladin liet vlakbij een moskee bouwen. Zo konden de pelgrims ongestoord de kapel blijven bezoeken, mits het betalen van een fooi. Elk jaar, op Hemelvaartsdag, mogen de katholieken er de eucharistie vieren. Binnen zijn, op een rotsblok, de laatste voetafdrukken van Jezus te zien, vlak voor Hij ten hemel opsteeg. |
 |
| De Pater Noster kerk op de Olijfberg bevindt zich boven een grot waar, volgens de overlevering, Jezus zijn leerlingen het "Onze Vader" leerde bidden (Lukas, 11, 2-4). In 392 werd daar de Byzantijnse Eleona-basiliek gebouwd, in 614 door de Perzen verwoest. Bovenop de ruïnes trokken de kruisvaarders in 1152 een nieuwe kerk op, die op haar beurt in 1197, tijdens het beleg van Jeruzalem, werd vernield. de huidige kerk dateert van het einde van de 19de eeuw. Een trap leidt naar de kelder, waarin in 1910 de grot (zie foto) is ontdekt, waarin Jezus zijn leerlingen onderwees. In het kloosterpand naast de kerk hangen platen aan de muren, met de tekst van het "Onze Vader" in ruim 100 talen. |
 |
| Getsemane (Arabisch voor "oliepers") was de plaats in de Hof van Olijven, aan de voet van Olijfberg, waar Jezus in de nacht voor Zijn kruisdood enkele uren biddend doorbracht. Omdat de preciese plaats van het gebed niet bekend is, zijn in de loop der tijden op verscheidene vermoedelijke locaties kerken gebouwd. Sommige bomen in de Hof van Olijven zouden 9 eeuwen oud zijn! In de Hof is een grot, waarin de apostelen die nacht zouden hebben geslapen. De vloer van deze "Grot van het Verraad" (omdat Judas daar Jezus zou hebben verklikt aan de Joden) is versierd met vroeg-Byzantijnse mozaïeken. De Hof van Olijven was al vanaf de eerste eeuwen erg in trek bij de bedevaarders. |
 |
| De Kerk van alle Naties ook wel de Doodsangstbasiliek genoemd, is tussen 1919 en 1924 gebouwd (met giften van een groot aantal naties, o.m. België) bovenop een rots (zie foto) in de Hof van Olijven, waarop Jezus in doodsangst bad in de nacht voor zijn aanhouding en kruisiging (Markus 14, 32-42). De kerk staat op de fundamenten van een 4de eeuwse Byzantijnse kerk (waarvan mooie mozaïeken zijn bewaard), die in 614 tijdens een aardbeving instortte. In de 12de eeuw kwam er kleine kruisvaarderskerk in de plaats, die in 1345 werd beschadigd. Het huidig bouwwerk ziet er uit als een klassieke Byzantijnse basilica, met 12 koepels, symbool van de 12 apostelen. Buiten staat een altaar voor erediensten van alle christelijke Kerken. |
 |
| Het graf van Maria, in de Kidronvallei, aan de voet van de Olijfberg, naast de huidige Kerk van alle Naties. Volgens een oude overlevering werd Maria na haar dood (inslaping) door de apostelen neergelegd in een grot. De sarkofaag is nu leeg, want 3 dagen na haar begrafenis werd Maria ten hemel opgenomen. In 1009 werd het gebouw met de grond gelijk gemaakt door kalief Al-Hakim. Kort daarna richtten de kruisvaarders er een H. Maria van Josafat kerk op, die in 1219 werd verwoest door sultan Al-Muazzam. Maar de crypte van Maria bleef gespaard omdat de Islamieten Maria ook vereren. In de 2de helft van de 14de eeuw herbouwden de Franciskanen de kerk. Sinds 1757 wordt deze beheerd door de Orthodoxe christenen en de moslims hebben er een speciale gebedshoek. |
 |
| De Dormitio kerk, staat op de Sionberg, op de plaats van de dood (in het Latijn "Dormitio" = het inslapen) van de Moeder Gods Maria. In 382 werd er een achthoekige H. Sionkerk gebouwd. Ze werd ook Apostelenkerk genoemd omdat, volgens de overlevering, op die plaats de apostelen gewoonlijk verbleven. In 415 werd de kerk vergroot tot een vijfbeukige basiliek, die in 614 werd verwoest door de Perzen. Bovenop de ruïnes bouwden de kruisvaarders in de 12de eeuw een nieuwe kerk, die na hun vertrek uit het H. Land algauw in verval geraakte. In 1898 kocht de Duitse keizer Willem II er een stuk grond, waarop het aartsbisdom Keulen in 1910 de huidige ronde Dormitio-basiliek annex Benedictijnerabdij optrok. Via draaitrappen in de kerk komt men terecht in de "crypte van het inslapen van Maria". |
 |
| Het Cenakel (van het Latijnse "coenaculum" = eetkamer) bevindt zich in de bovenverdieping van een gebouw vlak naast de Dormitiokerk. Het was in deze "bovenzaal" dat de apostelen bijeen kwamen, Jezus het Laatste Avondmaal vierde, en waar de H. Geest nederdaalde. Op de benedenverdieping staat een sarkofaag, die sinds de 12de eeuw wordt vereerd als het "Graf van David". In de 13de eeuw bouwden de kruisvaarders de bovenverdieping, het cenakel, die de Franciskanen in 1335 sierden met een gotische gewelf. Na de Turkse inname van Jeruzalem in 1523 werd de bovenzaal omgebouwd tot een moskee. De christenen konden die pas opnieuw bezoeken vanaf de oprichting van de staat Israel in 1948. |
 |
| de Gouden Poort, in haar huidige vorm gebouwd halfweg de 5de eeuw in de stadsmuur bij het dal van Josafat. Via deze Poort is Jezus op Palmzondag triomfantelijk Jeruzalem binnengetrokken. Na de verovering van Jeruzalem door kalief Omar in 638 werd de poort voor alle "ongelovigen" gesloten en in 1530 definitief dichtgemetseld. Zowel voor joden als christenen heeft de Gouden Poort een diepe religieuze betekenis, want op het einde der tijden zal ze worden geopend voor de glorieuze terugkeer van de Messias terugkeren om het Laatste Oordeel te vellen over alle "volken". Door de noordelijke ingang ("Poort van de Genade") zullen de goeden binnentrekken, het zuidelijk deel heet "Poort van de Boete". |
 |
| Het dal van Josafat, (en bij uitbreiding de hele Kidronvallei tussen Oost-Jeruzalem en de Olijfberg) is volgens de christelijke, joodse en moslimtraditie de plaats van het Laatste Oordeel. Daarbij wordt verwezen naar een passage uit het O.T.-boek van de profeet Joël 3, 2): "Want in die dagen, breng Ik alle volken bijeen en laat hen afdalen naar het dal van Josafat... Want daar zal Ik zetelen om recht te spreken over alle volken". Daaruit wordt geconcludeerd dat God hier de doden zal opwekken en over allen zal oordelen. Daarom was het hele Kidronvallei de eeuwen door voor joden en voor christelijke pelgrims een erg gegeerde begraafplaats. |
 |
| De kerk Dominus Flevit (Latijn voor "De Heer weende"), op de Olijfberg, is volgens overlevering de plaats waar Jezus, vóór Zijn intocht in Jeruzalem, weende over het lot van de stad. In de 5de eeuw stond hier een Byzantijns klooster (waarvan vloermozaïeken bewaard zijn gebleven). Tijdens de kruistochten kwam er een kerk in de plaats. Na hun verovering van het H. Land bouwden de Ottomanen in de 16e eeuw op de ruïnes van het klooster een moskee. In 1891 richtten de Franciscanen een kleine kapel op in de buurt. Op een ander deel van het terrein bouwden ze in 1955 de huidige kerk, naar een ontwerp van de Italiaanse architect A. Barluzzi. De kerk zélf en de kruiken op de 4 hoeken hebben de vorm van een traan. |
 |
| Het H. Kruisklooster , gelegen ten westen van Jeruzalem, werd tussen 1039 en 1056 gebouwd door Georgische monniken op de grondvesten van een 5de eeuwse Byzantijnse kerk (waarvan vloermozaïeken bewaard zijn gebleven). Volgens de overlevering plantte Lot hier de boom, waaruit later het hout van Christus' kruis werd gesneden. Het klooster, dat met zijn vensterloze, massieve ringmuur aan een vesting doet denken, herbergt een reeks fresco's (van de 11de tot 16de eeuw) die de geschiedenis van het H. Kruis uitbeelden. |
 |
| De kerk van St.-Petrus in Gallicantu ("galli cantu" is Latijn voor hanengekraai), op de oostelijke helling van de berg Sion, is in 1931 gebouwd op de plek van het huis van de hogepriester Kajafas, waar Jezus moest verschijnen voor de leden van het Sanhedrin (Joodse Hoge Raad). Onder de kerk is een grot (zie foto) waarin, volgens de overlevering, Jezus gevangen zat tijdens het beraad van het Sanhedrin, voorgezeten door Kajafas, over wat ze met Hem zouden doen. In de 11de eeuw bouwden de kruisvaarders daar een kerk bovenop een grot, waarin de apostel Petrus de haan hoorde kraaien en bitter weende, omdat hij zijn Meester tot driemaal toe had verloochend. |
 |
| stenen trappen daterend uit de tijd van Jezus, vlakbij de kerk van St.-Petrus in Gallicantu. Langs deze trap daalt men af naar de Kidronvallei en vervolgens naar Gethsemane aan de voet van de Olijfberg. Allicht bewandelden Jezus en Zijn leerlingen deze treden tijdens de nacht voor Zijn kruisdood (Johannes 18, 1 - 3). |
 |
| Lithostrotos is een stuk geplaveide bevloering in de kelder van het klooster van de Zusters van Sion. Dat klooster is ter hoogte van de 2de statie van de Via Dolorosa. Lithostrotos is volgens de overlevering de plaats waar Jezus tot de kruisdood werd veroordeeld: "Pontius Pilatus liet Jezus naar buiten brengen en ging op de rechterstoel zitten op de plaats die Lithostrotos heet, in het Hebreeuws Gabbatha" (Joh., 19, 13). In sommige tegels van de vloer zijn spelen gegrifd. De Romeinse soldaten dobbelden hier voor Jezus' kleren. Het zou gaan om een stuk heerweg binnen Jeruzalem, om een fragment van het voorplein van de Tempel ofwel om een hoek van de binnenkoer van de Antonia-burcht. |
 |
| De St.-Annakerk werd in 1140 gebouwd door de kruisvaarders op de plaats waar het huis zou hebben gestaan van Anna en Joachim en hun dochter de maagd Maria. Ze behoort tot de best bewaard gebleven kruisvaarderskerken van het H. land, in prachtige Noord-Frankische romaanse stijl. Na de inname van Jeruzalem door Saladin in 1192 deed de St.-Annakerk 7 eeuwen dienst als koranschool. In 1856 werd de kerk door de Osmaanse sultan overgedragen aan de Fransen als dank voor hun steun tijdens de Krimoorlog. De kerk werd toevertrouwd aan de Witte Paters en helemaal gerestaureerd. Ernaast liggen de archeologisch resten van de Bethesda-vijver uit de vroege Romeinse keizertijd, waar Jezus een lamme genas. |
 |
| Het graf van Stefanus de 1ste christelijke martelaar. Op die plaats, nabij de Damascuspoort, staat sinds 1900 een Dominikanenklooster (waar de beroemde "Ecole biblique de Jérusalem" is gevestigd, d.i. een academie voor bijbelstudie en archeologisch onderzoek in het H. Land). Volgens een Oosters-Orthodoxe legende werd in 415 het graf van Stefanus ontdekt. Zijn lichaam werd tijdelijk overgebracht naar de Berg Sionkerk en in 439 begraven op de plek waar hij de marteldood stierf. Boven het graf verhief zich een Byzantijnse basiliek, die in 634 werd verwoest door de Perzen en 4 jaar later al werd vervangen door een nieuwe kerk. Op de fundamenten ervan staat nu het Dominikanenklooster. |
 |
Behalve een groot aantal heiligdommen vereerden de middeleeuwse pelgrims in Jeruzalem ook vele (soms bizarre!) relieken en voorwerpen, die verband hielden met gebeurtenissen en personnages uit de Evangelieën en Apokriefe verhalen, vooral dan Jezus, Maria en de apostelen. Om er maar enkele te noemen:
- de instrumenten van de Passie van Jezus: het kruishout, de geselkolom, de lijkwade, de lans die de zijde van Jezus aan het kruis doorboorde,
- kleren van Jezus en H. Maagd,
- het eetgerei van het Laatste Avondmaal,
- de palmboom waaruit de joden takken trokken bij de plechtige intrede van Jezus in Jeruzalem,
- de toren van de tempel waarop Jezus voor de 2de keer werd bekoord door de duivel,
- de vijgeboom waaraan de apostel Judas zich verhing, nadat hij zijn Meester had verraden.
|
