Slyps bij het begin van de 20ste eeuw, met links de "Maria school" en in het midden de kapel
(schilderij van A. Germonpré, omstreeks 1900)

wat voorafging...

de vroegere kapel van Slyps, na WO I afgebroken en vervangen door de huidige kerk

In de 19de eeuw groeit Slyps uit tot een dorp met enkele honderden inwoners. De behoefte aan plaatselijk onderwijs voor de kinderen dringt zich op. Een godvruchtige juffrouw Agnes Seghers geeft er les in een eigen pand (school, huis en hof die een halve hectare beslaan) dat ze in 1850 schenkt aan het Armenbestuur van de parochie, met de voorwaarde "om daar eeuwigdurend het onderwijs voort te zetten".

interieur van de vroegere voor-oorlogse kapel van Slyps. In zijn "Schets over Slyps"
(1903) schrijft de vroegere proost H. Bierre dat het altaar uit de vroegere
kloosterkapel van "Ten Bunderen-Coninckxdale" in Ieper kwam

Van dan af neemt een andere juffrouw, Barbara Verfaille, haar taak over. Barbara treedt in bij de zusters in Moorslede, en wordt vervangen door een volgende juffrouw Julia Lepeer. Bij de dood van deze onderwijzeres vraagt pastoor Billiau de zusters van Moorslede om de school te besturen.

de oprichting van het eerste kloosterfiliaal

1856 - Zr Barbara Verfaille wordt, samen met 2 medezusters, van ten Bunderen naar Slyps gezonden om er een filiaal te beginnen. Het is dus niet meer een zelfstandige stichting (zoals in de eerste helft van de 19de eeuw, in Dadizele, Gijzegem, Klerken en Zevekote) maar het eerste van een hele reeks bijhuizen in West-Vlaanderen, die afhankelijk bleven van het moederklooster in Moorslede.

de meisjesklas in 1910

de jongensschool in 1910

1881 - Ten gevolge van de liberale "Ongelukswet" (1879) moet de kloosterschool (hoewel toebehorend aan het Armenbestuur) een staatsschool worden. Op 24 maart 1881 worden de 3 zusters, samen met de kinderen en de hele inboedel, op straat gezet door een deurwaarder en 2 gendarmes: een vertrouwd tafereel dat zich in menige andere parochie afspeelt. Een "geuzenmeester", zoals die in de volksmond wordt genoemd, neemt zijn intrek in het schoolgebouw maar er komen geen kinderen opdagen en de bewoners weigeren hem voedsel en logies te verlenen. Hij moet met stille trom vertrekken...

zicht op de school (links), klooster (midden) en kapel van Slyps
'Feldpost'-kaart, verstuurd in 1916. (foto: Wilfried Deraeve, Oostnieuwkerke)

1882 - Maar de algemene overste van de Moorsleedse zusters heeft eerder al, uit voorzorg, een stuk grond in de Pastorijstraat, bij de kapel van Slyps, in cijnspacht verkregen van boer Johannes Develtere, op de plaats waar de huidige school staat. Reeds 3 dagen na de gewelddadige uitdrijving van de zusters wordt daar begonnen met de bouw van een nieuwe "Maria School". Op 9 mei - 6 weken na de uitzetting - is het schoolgebouw met 3 klaslokalen klaar en kunnen de zusters hun onderwijstaken hervatten. Op 29 mei volgt de plechtige inwijding van de school door pastoor Ampe van Moorslede. Op 4 oktober van datzelfde jaar is ook het nieuwe aanpalende huis van de zusters bewoonbaar.

1900 - Door een snelle aangroei van de schoolbevolking (tot 220 leerlingen!) komt er een 3de lagere klas in de plaats van de kantwerkschool en wordt een 4de klaslokaal aangebouwd.

de eerste wereldoorlog

Slyps aan de vooravond van Wereldoorlog I (tekening C. Degryse)

1914-18 - Het onderwijs groeide en bloeide verder. Bij het uitbreken van Wereldoorlog I in 1914 telt de school 4 zusters en 200 leerlingen, gespreid over 1 kleuterklas, 2 klassen in de lagere school en 1 speldewerkklas. De invallende Duitsers bezetten in oktober de "Maria School" en, samen met een groot deel van de bevolking van Slyps, slaan de zusters op de vlucht. In de lente van 1915 krijgt de algemene overste Veronica Forman het gedaan dat 3 zusters - in verbanning levend in het filiaal van Oedelem - naar Slyps mogen terugkeren. Deze zoeken er hun toevlucht in een privé-woning en geven vanaf 1 juni les voor 3 gepmengde klassen in enkele leegstaande huizen van gevluchte inwoners.

de kloosterkapel ingericht als noodkerk (foto: Wilfried Deraeve, Oostnieuwkerke)

De 7 zusters, die werken in het hospitaal van Moorslede, en de 2 zusters, die les geven in de "Vierkaven"-school, komen op zondag de mis bijwonen in Slyps, omdat de Duitsers hun gewonden verplegen in de kerk en in de hospitaal-kapel van Moorslede. Tijdens het geällieerde tegenoffensief in september 1917 moet héél Moorslede, Slyps inbegrepen, worden ontruimd.De zusters vluchten naar Roeselare en van daaruit naar Jette.

beschadigd klooster en school na WO I

de barakkenschool na de Eerste Wereldoorlog

barakken in de Pastorijstraat

Aan het einde van WO I behoort Slyps, net zoals Moorslede en Zonnebeke, tot de zogeheten "Verwoeste Gewesten". Het dorp is herschapen in één grote puinhoop. Onder impuls van de proost installeren jongemannen van Slyps een leegstaande legerbarak vlak voor de verwoeste school en de 2 juffrouwen Vincent geven er les. Het is meteen de éérste naoorlogse school in de héle Frontstreek! Eind 1919 verhuizen de jongens, met een onderwijzer, naar een gemeentelijke jongensschool terwijl de meisjes achterblijven in de barak.

wederopbouw en bloei

op de achtergrond het kloostergebouw en de school, heropgericht na Wereldoorlog I

een meisjesklas

een gemengde klas (jongens/meisjes) van Zr Julia de Groote

1920 - Twee zusters van Moorslede keren terug naar Slyps en nemen er het werk van de juffrouwen over. Tijdens het daaropvolgend jaar worden het kloosterfiliaal en de school in de Pastorijstraat heropgebouwd. Naast 2 lagere klassen is er ook een bewaarklas. Vanaf het schooljaar 1931-32 zal een 3de lagere klas worden geopend.

1940 - Bij het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog (1940-45) in mei 1940 gaat de school dicht en biedt onderdak aan achtereenvolgens vluchtelingen en aan Engelse, Belgische en tenslotte Duitse militairen. Op 2 juni is de hele school ontruimd en kunnen de klassen op 10 juni weer open gaan.

klooster- en schoolgebouw in Slypskapelle (uitzicht sinds 1966)

1954 - Een 4de graadsklas (7de en 8ste studiejaar) gaat van start maar, wegens gebrek aan leerlingen, gaat die al na 2 schooljaren weer dicht.

1956 - Plechtige viering van het 100-jarig bestaan van de zusterschool.

1966 - Het klooster en de school gaan onder de slopershamer en worden vervangen door een mooi ogend bouwwerk, een fraai staaltje van moderne architectuur, zonder bovenverdiepingen en met véél glas, dat perfect harmonieert met de omgeving. Na de zomervakantie van 1968 stappen leerkrachten en leerlingen welgezind de nieuwe klaslokalen binnen. Op 9 oktober 1669 wordt het complex plechtig ingewijd door pastoor D'Halluin. In 1970 wordt, op vraag van de zusters, de bidplaats van het woonhuis omgebouwd tot een heuse kapel, waar ze voortaan de mis kunnen bijwonen, in plaats van in de kapel van Slypskapelle.

afscheid

de laatste zusters in Slypskapelle met, tweede van rechts, de Algemene Overste van Moorslede
en helemaal rechts Walter Ghekiere, de ex-burgemeester van Moorslede

1975 - Maar héél lang zullen de zusters niet meer gebruik maken van hun nieuwe klooster en kapel. Op zondag 29 juni 1975 nemen ze afscheid van Slyps, na er 120 jaar voor het onderwijs te hebben gezorgd. Vanaf het schooljaar 1975-76 fusioneren de bestaande meisjes- en jongensschool tot één "Gesubsidiëerde Vrije Gemengde Lagere en Kleuterschool", bestaande uit 2 kleuter- en 3 lagere klassen.

Sinds september 2005 maakt ze als Vrije Basisschool 't Brugske deel uit van de Scholengemeenschap Moorsledegem, een samenwerkingsverband van 7 katholieke basisscholen (waartoe de VBS van Slypskapelle, Moorslede, Passendale, Dadizele, Rollegem-Kapelle, Ledegem en Sint-Eloois-Winkel behoren). Binnen die overkoepelende scholengemeenschap vormen de VBS van Slypskapelle en Dadizele sedert 2010 samen een aparte scholengroep "'t Brugske".