het nieuwe kloosterfiliaal in Geluwe (1965), nu deels overgenomen door de St.-Joris Middenschool

wat voorafging...

1837 - Door bemiddeling van de pastoor en van bisschop Boussen, treden de 3 "geestelijke juffrouwen" in bij Zusters van de H. Vincentius a Paulo uit Lendelede. Ze worden in hun "Armenschool" vervangen door Lendeleedse zusters. Na het noviciaat en de kloosterprofessie keert het drietal in 1839 terug naar Geluwe.

1839-40 - Er worden 7 nieuwe klaslokalen gebouwd in de "Armenschool": 2 bewaarklassen, 2 "Fransche" klassen, 2 kantwerklassen en een naaiklas, voor in totaal 140 leerlingen. Onder impuls van alweer de pastoor wordt aan de school een "St.-Vincentius pensionaat" voor meisjes toegevoegd, dat echter in 1855 tijdelijk zal dichtgaan "wegens herhaalde besmettelijke ziekten".

rechts vooraan de verdwenen gebouwen van het plaatselijk rustoord (1843)

1843 - Oprichting van een "oudemannenhuis", dat evenwel voorlopig dienst doet als vrije jongensschool, onder de leiding van het klooster, tot aan de oprichting van de gemeentelijke lagere jongenschool in 1863.

1857 - De 14 religieuzen van Geluwe worden volledig zelfstandig, afgescheiden dus van het klooster van Lendelede. Ze kiezen een eigen overste, maar blijven de kloosterregel van St.-Vincentius a Paulo naleven.

de gemeenschap van zusters aan het einde 19de eeuw

1881 - Als gevolg van de "Ongelukwet" van de regering Frère-Orban worden op donderdag 12 mei de zusters gewapenderhand verdreven uit de kloosterschool. Ze krijgen van de plaatselijke notaris een burgershuis in de Nieuwstraat (de huidige Schoolstraat) ter beschikking, het zogeheten "Canon", dat later in de 20ste eeuw zou worden omgebouwd tot "St.-Jozef feestzaal". De lessen gaan door in 2 privé-woningen. De zusters - die geen onderwijssubssidies meer krijgen van de overheid - werken in de kerk (linnen en ornamenten maken, wassen en onderhouden, enz.) en doen allerlei klussen voor de inwoners van Geluwe (zoals kleren maken), om wat geld te vergaren. De "welhebbendende" ouders betalen spontaan een milde schoolbijdrage voor hun kinderen. Als tegengewicht voor de officiële "onzijdige" gemeenteschool stichten enkele kapitaalkrachtige katholieken een vrije jongensschool met 2 klassen en evenzoveel onderwijzers.

1884 - De klinkende overwinning van de Katholieken bij de nationale verkiezingen betekent het einde van de Schoolstrijd. De zusters kunnen opgelucht hun intrek nemen in een splinternieuw klooster met "St.-Jozefschool" voor meisjes in de Nieuwstraat (de huidige Schoolstraat), die de pastoor tijdens de woelige jaren van de Schoolstrijd heeft laten optrekken met geld van de zusters en hun families en vrienden, én met giften van de "bijzonderste ingezetenen van Gheluwe". De nieuwe school wordt aangenomen door de gemeente en krijgt zo subsidies van de Staat. De oude afgedankte "Armenschool" wordt ingericht als "St.-Aloysius bejaardentehuis", bediend door de Zusters van Liefde van Kortemark. Ook de in 1881 gestichte vrije "knechtenschool" krijgt gemeentelijke toelagen en kan beschikken over de klaslokalen van de gemeentelijke jongensschool (die slechts één leerling had!).

de kostschool in 1896 met de 4 zusters-leraressen. Vooraan in het midden, 4de van links,
de latere overste Zr Cecilia Ghesquiere (1924-44)

1892 - Heropening van de kostschool. Tijdens het daaropvolgende jaar wordt een bovenverdieping gebouwd voor een grote slaapzaal met "chambretten" voor de zowat 60 ingeschreven leerlingen.

de nieuwe kloosterschool van 1908

1908 - Het aantal zusters en leerlingen is zo sterk aangegroeid dat nieuwe bouwwerken zich opdringen. Het klooster gaat tegen de grond en een grote vleugel met puntgevel komt in de plaats, met erachter een grote speelplaats. Een deel van de "groenselhof" van de zusters wordt speelplaats en speelzaal. Een stuk grond (70 aren) ten noorden van het klooster, aangekocht in 1893, wordt deels groententuin en deels "lusthof" voor de pensionairen.

de wezenschool in Geluwe bij het uitbreken van Wereldoorlog I in 1914

1912 - Een milde weduwe, Honorine Delefortrie-Godtschalck, schenkt bij testament een omvangrijk bedrag voor de oprichting van een "St.-Jozef-wezenschool", aan de oostkant van het klooster. De bouw ervan is pas voltooid bij het uitbreken van de 1ste Wereldoorlog. De Duitse bezetter gebruikt ze meteen als hospitaal.

1914-18 - Tijdens de Eerste Wereldoorlog palmt het Duitse leger het schoolgebouw in en richt de klaslokalen in voor soldaten en licht gekwetsten. De 2 bewaarklassen, die in 1896 waren aangebouwd, dienen als paardenstallen. In de spreekplaatsen, refter van de kostschool, logeerkamer, de keuken enz verblijven de officieren.

2 zusters op hun slaapzaal ("dortoir") in het klooster van Oetingen

Vanaf 1915 geven de zusters les in het huis van de onderpastoor, van een juffrouw, "in 't Peerdje", "in "t Zwijntje". Bij de ontruiming van Geluwe op 30 juni 1917 vluchtten ze naar het klooster van de "Zusters van Maria en Jozef" in het dorpje Oetingen, in het Brabantse Pajottenland.

de ruïnes van het klooster na de Wereldoorlog 1914-18

schoolbarak na WO I

kloosterbarak na WO I

1919 - In maart komen 12 verbannen zusters terug naar Geluwe en treffen er enkel vernielde klooster- en scholengebouwen aan. Alles ligt in puin. De zusters overnachten voorlopig in huizen van particulieren en geven les in barakken. Op 26 juni wordt een schoolbarak geplaatst op de speelplaats. Op 16 oktober komt de rest van de communauteit terug en woont in de herstelde refter van het klooster en in een Engelse legerbarak op de speelplaats.

kloosterschool in 1921

1921-22 - Heropbouw van het zwaarbeschadigde klooster en de school met de oorlogsschadevergoeding door de overheid. De voor-oorlogse kostschool verdwijnt in de nevelen der tijden.... Door de verlenging van de leerplicht zijn alle beschikbare klaslokalen broodnodig voor bewaarklassen en lagere klassen. Het zwaar beschadigde weeshuis wordt na de oorlog eveneens heropgetrokken, maar krijgt - met toestemming van de familie van de schenkster - een andere bestemming, namelijk ruimte bieden aan de klassen van de 4de graad (7de en 8ste studiejaar). De "St.-Jozefzaal" ("het Canon") dient voortaan voor de parochiale werken en voor schoolfeesten.

samensmelting met Ten Bunderen in Moorslede

de Geluwse zusters in hun nieuwe habijt "Ten Bunderen snit" (1928)

het klooster en de meisjesschool in Geluwe (omstreeks 1930)

1927 - Door de ware explosie van de schoolbevolking en wegens gebrek aan opgeleid onderwijzend personeel zoekt de communauteit van 18 zusters + 1 novice het niet meer de baas en zoekt toenadering tot de Congregatie van O.L.V.-ten-Bunderen. Op 6 augustus wordt de fusie van het klooster van Geluwe met het hoofdklooster van Moorslede een feit. Het nieuwe filiaal van Geluwe beschikt op dat moment over het klooster en het schoolgebouw in het centrum én over twee bloeiende wijkscholen, "Ter Hand" en "Artois". In september van het daaropvolgend jaar komen 4 gediplomeerde zusters uit Moorslede over om hulp te bieden aan het nieuwe bijhuis.

de jubilerende zusters van Geluwe poseren samen op de foto

1936 - Luisterrijke viering van het 100-jarig bestaan van klooster en school in Geluwe. Het daaropvolgend jaar wordt de herdenkings-jubilé nog eens overgedaan met de oud-leerlingen van de voor-oorlogse kostschool.

1940 - Tijdens de 18-daagse veldtocht in mei, bij het begin van de Tweede Wereldoorlog (1940-45) , worden de kinderen naar huis gestuurd. De school herbergt honderden vluchtelingen. Wanneer op 26 mei het gebouw wordt beschoten, vluchten de zusters naar het naburige Dadizele. Bij hun terugkeer treffen ze het gebouw beschadigd en geplunderd aan. Na wat herstellingswerken kan de school haar deuren heropenen op 10 juni.

de jongensschool in de Beselarestraat

1943 - De jongensschool van Geluwe is opgeëist door de Duitse bezetter. De leerlingen worden ondergebracht in 7 klaslokalen van het klooster. Daarom moeten de 4 bewaarklassen voorlopig sluiten. Het 2de studiejaar (A en B) verhuist naar de turnzaal. Vanaf 6 september beschikt het klooster weer over alle klassen.

1944 - Op 24 augustus bezetten de Duitsers de 17 klaslokalen van de school, tot ze op 5 september moeten wijken voor de oprukkende . Gealliëerde soldaten, die Geluwe op 7 september bevrijden. Nu kan met de herstellingsewerken worden begonnen. Op 18 september heropent de school.

de leerkrachten van de lagere school. In het midden vooraan (vlnr), Zr Elza, Zr Micheline,
Zr Alice en Zr Marie-Louise (datum onbekend)

1953-54 In het gebouw aan de Nieuwstraat (de huidige Schoolstraat) worden twee scholen ondergebracht: een lagere school (zonder 4de graad) en, vanaf het schooljaar 1958-59, een middelbare beroepsschool (Snit en Naad) voor meisjes "St.-Lutgardis", met 4 studiejaren.

de vroegere St.-Lutgardisschool, nu de vrije basisschool "Graankorrel" in de Schoolstraat, 1

1959-61 - Het kloostergebouw en alle klaslokalen in de Nieuwstraat (de huidige Schoolstraat) worden afgebroken en er komt een volledig nieuw scholencomplex in de plaats, zowel voor de middelbare beroepsschool "St.-Lutgardis" als voor de kleuter- en lagere afdeling.

1964-65 - In de Kloosterstraat wordt ook een kompleet nieuw kloostergebouw neergezet voor de zusters.

het St.-Dionysius Rusthuis zoals het er uitzag tot de jaren zestig van de vorige eeuw

1966 - De zusters van Kortemark verlaten het "St.-Dionysius Rustoord" in de Beselarestraat (dat toebehoort aan de Commissie van Openbare Onderstand) en worden afgelost door die van Ten Bunderen. Vanaf 1967 tot het begin van de jaren zeventig laat de gemeente er allerlei verbouwingswerken uitvoeren.

het "RVT Ter Beke" in de jaren tachtig

In 1982 wordt het pand helemaal vernieuwd en sterk uitgebreid tot een modern Zorgcentrum, dat nu de naam "RVT Ter Beke" draagt. De laatste zuster gaat er weg in 1995.

huidige situatie

onthaaldag op de St.-Joris Middenschool in Geluwe

Open School-dag in de St.-Joris Middenschool in Geluwe

1986 - Het kloostergebouw in de Kloosterstraat wordt in gebruik genomen door het St. Jorislyceum van Menen, dat voortaan een gemengde autonome "St.-Joris Middenschool" wordt. De secundaire school in Geluwe is er een afdeling van (biedt de 1ste Graad VSO aan, met 5 studierichtingen: Latijn; Moderne Wetenschappen; Handel; Sociale en Technische Vorming; Techniek Wetenschappen).

de speelplaats van de vrije basisschool "De Graankorrel"

leerlingen van het 3de leerjaar in de computerklas

Om de hoek, in de Schoolstraat, biedt het gebouw van de vroegere "St.-Lutgardisschool" nu onderdak aan de kleuterafdeling en aan het 1ste, 2de en 3de leerjaar van de lagere school ""De Graankorrel"".

de communauteit van Geluwe in 2007. Vlnr. Zr Henriette Terryn, Zr Lina Simoen,
Zr Maria Loeys, Zr Marie-Jeanne Thévelin. De 5de zuster Marie-Louise Masschelein
ontbreekt (was op het moment van deze foto op retraite)

2008 - Op vrijdag 25 januari gaat het filiaal aan de Kloosterstraat 15 dicht. De communauteit van 5 zusters verhuist naar het hoofdklooster van O.L.V.-ten-Bunderen in Zonnebeke.

wijkscholen

• de Mariaschool ("Ter Hand")

  
  Ter Handschool bij het begin

  1869-70 - De Geluwse pastoor laat een "Mariaschool" bouwen in de Magerheidstraat, op de wijk "Ter Hand" - Men steekt van wal met een klas voor jongens, een klas voor meisjes én een kantwerkklas. Er zijn zo'n 150 leerlingen. Elke dag komen de 3 zusters er te voet naartoe vanuit het klooster in het centrum (5 km ver). Een van de jongens is de latere bekende Vlaamse toondichter Remi Ghesquiere (1866-1964). Hij werd koster-organist van de Kortrijkse O.-L.-Vrouwekerk met Gezelle als kapelaan en later muziekleraar aan de normaalschool in Torhout. In 1894 kwam hij terug naar Geluwe als koster-organist. Tijdens de oorlog vluchtte hij met zijn gezin naar Halle waar hij tot 1945 organist van de basiliek bleef. Hij overleed in Brugge in 1964. Ghesquiere was een overtuigd Vlaming. Zijn teksten werden sterk beïnvloed door Gezelle, Verriest en Rodenbach. Hij was een voorstander van het West-Vlaamse taalparticularisme en streefde naar meer Vlaamse zelfstandigheid. R. Ghesquiere componeerde tal van geestelijke, kinder-, dans- en Vlaamse strijdliederen. Zijn bekendste religieuze lied is zonder twijfel "O Maria die daar staat" (op een gedicht van Guido Gezelle). Speciaal voor de eeuwfeestviering van het klooster in Geluwe in 1936 (waar zijn oudste zus Cecilia toen overste was) toondichtte hij het gelegenheidslied "De Nunneschole van Terhand".

  1906 - De school telt maar liefst 150 leerlingen. Een derde lagere klaslokaal komt erbij.

  1914-18 - Tijdens Wereldoorlog I bezetten de Duitsers de school die wordt omgedoopt tot "König Friedrich-August Kaserne".

  
  de Mariaschool op "Ter Hand", getekend door een Duitse soldaat tijdens WO I

  1921-22 - Het kompleet verwoeste schoolgebouw wordt heropgebouwd op kosten van de staat en heropent zijn deuren met 2 lagere klassen voor aanvankelijk 53 leerlingen. In 1925 wordt er een bewaarschool aan toegevoegd.

  1936 - Op 9 september wordt een 3de lagere klas geopend, want de lagere school telt inmiddels 144 leerlingen, voortaan verspreid over 3 klassen.

  1938 - Op een aangekocht aanpalend stuk grond worden een lokaal voor een 4de lagere klas plus een ruime speel- en turnzaal gebouwd. Al de bijgebouwen van de oude schoool worden afgebroken en in moderne stijl heropgetrokken.

  
  de hulpkapel van "Ter Hand" in 1937

  1937 - De grote turnzaal wordt als hulpkapel ingericht, waar de omwonenden voortaan op zon- en feestdagen een mis kunnen bijwonen, die wordt gecelebreerd door een onderpastoor of een priester-leraar van Menen. De plechtige inwijding van de kapel heeft plaats op 13 november 1938. Elk jaar doen de kinderen er hun eerste communie.

  1940 - Bij de inval van de Duitsers op 10 mei gaan de klassen dicht. De school wordt een week lang bezet door Engelse, en vervolgens door Belgische soldaten. Op 26 mei breken de Duitsers door en bezetten de school en kapel. De 2 naar Dadizele gevluchte zusters vinden op 30 mei hun school heel vervuild, maar ongeschonden terug. Op 3 juni wordt de school een week lang een veldhospitaal van de Duitsers tot op 10 juni de klassen hervatten.

  
  de wijkschool van "Ter Hand" in de Magerheidstraat

  1953 - Omdat na WO II het leerlingenaantal voortdurend afneemt (door het dalend geboortecijfer) wordt de 4de graad (7de en 8ste studiejaar) afgeschaft.

  1965 - "Ter hand" sluit als afdelingsschool aan bij de Vrije Jongensschool in Geluwe, en heeft voor het eerst een leek als direkteur. De laatste zusters verlaten er het onderwijs in 1970.

  1989 - Op 1 september wordt de school gesloten "wegens gebrek aan leerlingen" (nog 22!). Het gebouw is voortaan op zondag een kantine en in de week een trefcentrum voor de wijkverenigingen, o.m. de bejaarden- en aerobicsclub.

  1994 - Stopzetting van de eredienst in de kapel. Een paar jaar later wordt de school verkocht aan de stad Wervik.

  2004 - Op zondag 29 augustus wordt voor de laatste keer de mis gecelebreerd in de hulpkapel.

• de St.-Jozefschool ("Artois")

  
  de Artois-school in het jaar 1900

  1900 - Stichting van een gemengde landelijk wijkschooltje met 2 klassen op de "Artois"-hoek, dank zij een milde gift van ene juffrouw Pauline Deblauwe. Vanaf eind 1901 komen 1 zuster en 1 juffrouw er les geven.

  1914-18 - De Duitse invallers bezetten de school en het woonhuis van de zusters. Op 1 mei 1915 komt het gebouw weer ter beschikking van de zusters. Omdat hun woonhuis bezet blijft moeten ze overnachten in privé-woningen. In februari 1917 verlaten de zusters de schoool en gaan samen met de andere Geluwse zusters naar Oetingen. Het schoolgebouw geraakt helemaal vernield en op die plaats bouwen de Duitsers een bunker.

  1920 - Wanneer de zusters terugkeren uit ballingschap geven ze voorlopig opnieuw les in een barak .

  1921-22 - De totaal verwoeste school wordt heropgebouwd door de schadevergoedingsfondsen van de Staat. Het schooljaar 1922-23 kon beginnen met 2 gemengde lagere klassen in normale stenen lokalen.

  1936 - Opening van een bewaarschool. Twee jaar later ondergaat de school grote uitbreidingswerken met o.m. een feestzaal en een speelplaats. Twee jaar later komen er een grote turnzaal en een spreekzaal bij, de bewaarklas wordt vergroot en de speelplaats wordt uitgebreid en omsloten en krijgt een afdak.

  
  de Artois-school in het jaar 1938

  1940 - Op 10 mei worden de leerlingen naar huis gestuurd. Het gebouw wordt ingenomen door vluchtelingen en vanaf 26 mei door soldaten en gekwetsten. Op 10 juni heropent de school. Er zijn wat vernielingen en plunderingen binnen, maar geen noemenswardige schade aan de gebouwen.

  1963 - De basisschool van "Artois" wordt gesloten.

• De Witte Poort

  
  de wijkschool "De Witte Poort"

  1964 - In de nieuwe wijk "De Witte Poort" komt, in de Kleine Wervikstraat, een gelijknamige moderne lagere school tot stand. In het studiejaar 1964-65 begint de school met 1 zuster in de lagere klas en 1 zuster in de kleuterklas. Ze moet uiteindelijk 2 kleuterklassen en 2 lagere klassen omvatten.

  
  klasfoto schooljaar 1973-1974, met Zr Marie-Louise Waignein (staande links)

  2003 - De school gaat dicht en word verkocht aan het O.C.M.W. van Wervik.