het klooster van de "Paulientjes" in Poperinge in 1907 (Foto: Willy Tillie)

wat voorafging...

1805 - Op 5 december wordt in de Boeschepestraat in Poperinge een religieuze gemeenschap van 4 "vrome juffrouwen" opgericht, De stichteres is Marie-Josephine Devos uit Poperinge, een van de "meesteressen" in de armenschool van Clara Lamotte in Ieper. Ze is hiertoe aangespoord door Karel Verhelst, onderpastoor van de O.-.L.-Vrouwparochie, de latere pastoor van Moorslede (1820-1833). Op 10 oktober 1806 spreken de leden van de prille communauteit hun geloften uit, krijgen het kloosterkleed opgelegd en nemen de H. Vincentius a Paulo als patroonheilige, en worden daarom sindsdien in de volksmond "Paulinen" of "Paulientjes" genoemd. Juffrouw Devos kan vrij beschikken over het ruime statige brouwershuis van haar ouders. In 1809 keurt bisschop de Broglie van Gent de kloosterregel goed van de "gewyde Vergaedringe van godvruchtige Dochters... tot opvoeding ofte onderwyzing der arme kinderen et tot andere werken van Liefde".

de Boeschepestraat in Poperinge

Aanvankelijk is het ouderlijke brouwershuis van zuster Devos, samen met 2 aanpalende woningen, ingericht als klooster. In 1846 wordt ernaast een vleugel opgetrokken voor een armenschool. Omdat ze de eerste is in Poperinge telt ze in 1862 al ruim 500 kinderen. In 1867 starten de zusters met de 1ste Poperingse bewaarschool, waar de kleintjes elke dag gratis soep krijgen.

1879 - Na de liberale "Ongelukswet" en de daarop volgende Schoolstrijd moet er in elke Poperingse parochie een kosteloze katholieke lagere school komen. Zo nemen de Zusters Benedictinessen, wat verder in de Boeschepestraat, ook een eigen school in gebruik, met gratis onderwijs voor kinderen uit minder begoede gezinnen. Deze "concurentie" veroorzaakt een daling van het aantal leerlingen bij de Paulienen. Maar de zondagsschool en de bewaarschool blijven bloeien.

een fraai voorbeeld van kantwerk

een spellewerkklas met 2 zusters Paulinen (1913)

In 1913 gaat de - later vermaarde - kantwerkschool van start, die algauw een 70-tal leerlingen telt. De meisjes maakten wondermooie voorbeelden van spellewerkkunst, o.m. de sluiers voor twee Maria-beelden in de O.L.V.-kerk van Poperinge.

domeinhoeve van het kasteel van Cagny, nabij Caen, in Normandië

1914 - 1918 - Na het uitbreken van Wereldoorlog I bezetten gealliëerde soldaten en ambulanciers de Paulienen-school. Op 25 april 1915 nemen 13 van de 16 zusters de wijk naar Frankrijk. Met de trein reizen ze via Hazebroek en komen op 27 april aan in de Gare du Nord in Parijs. Na een kort verblijf in het voormalig seminarie van St.-Sulpice vertrekken ze naar het dorpje St.-Germain-de-Cagny (nabij de Normandische stad Caen), waar ze anderhalf jaar logeren bij familieleden van een van de zusters.

De kinderkolonie van "La Maison Blanche" in Les Campeaux, een buitenwijk van Barentin (Normandië)

In oktober 1916 gaan ze, op vraag van de Belgische regering in ballingschap in Sainte-Adresse bij Le Havre, naar een schoolkolonie voor meisjes bij het kasteel La Maison Blanche" in Campeaux-Barentin, ten westen van Rouen (Normandië). Ze nemen het bestuur van de kolonie over van de zusters Benedictinessen uit Poperinge, die verhuisden naar een naburige normaalschool. De eerste groep van 11 kinderen arriveert er op 28 oktober. Later komen er nog gespreid (in totaal) 63 meisjes bij. De kinderen volgen de normale lesprogramma's en besteden daarnaast hun tijd aan huiswerk, naaiwerk en spellewerken. Op 28 april 1918 arriveren de 3 achtergebleven medezusters, die gevlucht zijn voor bombardementen op Poperinge.

groepsfoto van de schoolkolonie in Campeaux-Barentin (Normandië)

Na de kapitulatie van de Duitsers, op 11 november, keren de meisjes groepsgewijs terug naar huis, telkens begeleid door zusters Paulinen. De laatste overgebleven kinderen worden naar de kinderkolonie van "Les Enfants de l"Yser" overgebracht in het kasteel "Les Vieux" in St.-Paër, nabij Barentin.

Het Paulienen-klooster vlak na Wereldoorlog I

In mei 1919 keren de Paulinen terug naar hun klooster in de Boeschepestraat in Poperinge. De inboedel is redelijk goed bewaard gebleven. Hoewel het gebouw zélf redelijk veel schade heeft opgelopen, kunnen de spellewerk- en lagere school vanaf het schooljaar 1919-20 weer doorgaan. Pas in 1922 zijn de herstellingswerken ten einde.

fusie met de zusters van Ten Bunderen

het naaiklaslokaal van het filiaal in Poperinge (uit het fotoarchief VTI Poperinge)

1928 - In de jaren twintig van de vorige eeuw is de groep van 12 Paulienen niet meer opgewassen tegen de vele onderwijstaken in de dagscholen en in de bijhorende vermaarde kantwerkschool. Op 12 augustus fusioneren ze met het klooster van O.L.V.-ten-Bunderen in Moorslede. Niet toevallig, want de overste, moeder Marie-Augustine, is een zus van... Jules Verhelst, de directeur van de Ten Bunderen-Congregatie.

De Brabantschool op de wijk "Den Brabant" (Poperinge) nu.

De gemengde "Brabantschool" - in 1898 opgericht op het gehucht "den Brabant" en tot na WO I bediend door 4 Bunderzusters vanuit het naburige Westouter - behoort voortaan tot het filiaal van Poperinge. Al sinds 1919 vormden de onderwijzende zusters van deze school een afzonderlijke communauteit en woonden in een huis in de Boeschepestraat en later in een woning achter de O.L.-Vrouwkerk in Poperinge, van waaruit ze dagelijks heen en terug naar de Brabantwijk fietsten. Na Wereldoorlog II (1940-45) daalt het aantal leerlingen langzamerhand en er blijven in de jaren '50 nog 1 bewaarklas en 2 lagere klassen over. Deze basisschool zal later, in maart 1961, worden overgelaten aan de "Zusters van Het Gelove" in Tielt, die er verder zulen blijven les geven tot 1972. Daarna zal het schoolgebouw een tijdlang dienst als lokaal van de Chiro, en is heden ten dage in particulier bezit.

1940 - Tijdens de inval van Duitsers bij het begin van Wereldoorlog II (1940-1945), op 27 mei staan tal van huizen en gebouwen in de Boeschepestraat in brand. De zusters zoeken enkele dagen een veilig onderkomen in een kasteelhoeve en in het kloosterfiliaal van Krombeke, en keren dan terug naar hun erg beschadigd klooster, dat gelukkig niet ten prooi is gevallen aan de vlammen.

een klas met jonge kantwerksters en 2 zusters in 1953

zo ziet de Paulienen-school er uit na de overname door het VTI Poperinge in 1961

de groep van afscheid nemende zusters in 1961

1961 - Op 9 juli verlaten de zusters (waaronder nog 4 oud-Paulienen) hun klooster- en scholencomplex aan de Vleterbeke, en verhuizen naar Moorslede. Dat doen ze niet zomaar, maar op uitdrukkelijk verzoek van bisschop De Smedt van Brugge. Gehoorzaam, zoals de regel het voorschrijft, maar met de dood in het hart. Er was namelijk al enige tijd een probleem met de Vrije Technische Instituut (VTI) in Ieper. Die school barstte letterlijk uit haar voegen en had een schrijnend tekort aan klaslokalen om haar zowat 1000 leerlingen op te vangen, waarvan trouwens velen uit Poperinge en omgeving kwamen.

oud en nieuw in het scholencomplex van het VTI

Daarom werd door het Ieperse VTI uitgekeken naar een geschikte uitbreiding in Poperinge, en die vonden ze... in het klooster- en scholencomplex van de Bunderzusters/Paulienen aan de Boeschepestraat 44, met zijn 7 klaslokalen en een feestzaal. De Bruge bisschop geeft zijn zegen aan deze fusie.

groep leerkrachten en leerlingen van het VTI-Poperinge in 2004

1963 - Het VTI Poperinge is voortaan onafhankelijk van dat van Ieper en biedt, benevens volledig technisch-secundair en beroepssecundair onderwijs, ook deeltijds onderwijs en naschoolse vorming (in de Land- en Tuinbouwschool) aan. Er is nog steeds een internaat verbonden aan de school.