DE STATUTEN VAN BISSCHOP FILLASTRE VOOR TEN BUNDEREN (1473)

(transcriptie van het gotisch Middelnederlands schrift)


folio 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48

folio 35

Dit es de Reghele die de bisscop willem gheordineirt heift ende bevolen te houdene den zusters int hospitael ten bundere binder prochie van morselede ghetranslateirt huten latine in vlaemsche Om dat thospitael ten bundere binnen der prochie van moorslede principalic ghesticht es om den aermen pilgrims ende andere niet ziec wezende wande (= van waar) zij commen vanden zusteren daer in gheoufent ende ghedient te zijne So eist (= is't) dat men voordan int zelve hospitael ontfanghen zal personen

folio 36

top

daer nuttelic ghezont van zinnen vroom van lichame oudt tusschen den zestien ende zesendertich jaren gode vreesende ende den aermen dienst beminnende ende met goeder herte begheerende te vulcommene Ende om dat int zelve hospitael maer een meestresse ende drie zusteren van ouds hebben gheploghen te zijne men zaller in gheender manieren meer ontfangen zonder den specialen oorlof van mijn heere de biscop van doornike Als een brood opene ende verschenen wort de meestresse die van sbiscops weghe daer ghestelt es moet neestelic onder zouken ende henleden informeren van levene duecht ende wijsheit vanden persoone die dat

folio 37

brood begheeren zal, up dat ze daer toe oorborelic (= geschikt) bevonden wert ende dese reghele metter gracie gods onderhouden wille als ze ghebiecht wert men zalse dan ontfanghen ende cleeden mids den oorlof vanden biscop om dese reghele ende ordene een jaer lanc te prouvene ende tprouf jaer overleden up dat de meestresse oorborelic dijnct Ende bi alzo dat dese nieuwe zustere daer up neestelicke gheexamineirt beloven wille deze reghele ende ordene te houdene ende te vulcommene die men daer eerst in vlaemsche lesen zal ende verclaren naer dat ze wel van haren zonden ghebiecht ende gheabsolveirt zal zijn Men zalse naer de offerande van der messe te professe ende be-

folio 38

top

lofte ontfanghen daer ze zegghen zal aldus Ic zustere gheve mij gode om den aermen in dit hospitael te dienene mijn leven lanc Belove gode onser vrauwen sinte augustijn ende allen heleghen eeweghe zuverheit ghewilleghe aermoede gheen eyghen te hebbene ende onderdanicheit den eerweerdeghen vadere in gode mijnen heere den biscop van doornike die nu es ende zijn naer commers den meestere ende meestresse van dezen hospitale die nu zijn ende naermels zijn zullen In de name svaders tzoons ende shelichs gheest amen Dese belofte ghedaen hebbende ze zal voughen (= buigen ) devotelic ter erden up hare knien ende elleboghen ende alzo bliven tot de priestere zal alle de bedinghen ende orisoenen (= gebeden en oraties) daer toe dienen-

folio 39

de ghezeit hebbende daer naer zal men haer ghewijt water gheven ende leeden toter meestresse ende dander zusteren ende zal hemleden cussen in teekene van minnen ende bliven in ordinancien (= rangorde) de laetste van die daer profes zijn
De meestresse ende zusteren zullen al int ghemeene leven ende teender tafel eten Ende en zullen gheen eyghen hebben de meestresse zal hebben de handelinghe (= beheer) vanden tidelicken goede zij zullen houden zuverheit oorsaemheit eendrachticheit ende minne onderlinghe zij zullen scuwen alle ghescillen stridinghe ende murmuracie zij zullen den aermen blidelic ontfangen ende antieren (= behandelen) niet spelers dronckaerts

folio 40

top

noch jonghe gawelose (= luie) ghesellen noch lichte wijfs zij zullen zijn simpel van zeden ende reyn van worden Niement zal eenen man alleene toe spreken ten ware vadere broedere oem of ander eerbaer persoon niet suspect zijnde zij mueghen ooc huten bevanghe (= omheining) vanden hospitale niet gaen zonder oorlof noch zonder eene andere zustere zij en mueghen gheen testament maken noch iet gheven noch ontfangen of kinders heffen (= doopmeter zijn) zonder oorlof vande meestresse zij zullen alle verscheeden slapen in eenen dormtere ghesloten zonder bedden up maeltraets of culcten (van kulkt = coutil) zonder plumen ende zonder lijnen lijnlakenen in haerleder hemden hutgesteken (= uitgezonderd) die ziec zijn. Maer zij mueghen alle hebben oorail-

folio 41

leiten (= oorkussens) met plumen de meestresse ende niement el zal draghen den slotele om den dormter van binnen te slutene zij zullen ooc alle houden silencie inde capelle ende inden dormtere ten ware dat zij den aermen toespreken moesten Haerleden cleederen zullen zuverlic zijn noch te lanc noch te cort zij mueghen onder draghen pelsen van coninen of lammeren en haerleder beste keerels (= corsages) alleenlic met bollekins (= pels van de buikjes van sommige dieren) ghevoedert ende daer boven witte langhe mantels ghevoedert met wammen (= pelsen) van coninen of ander voeringhe van minderen prijse zij en zullen gheen grauwe noch ghefineirde (= fijne) voeringhe draghen Maer eist bi alzo dat zij in reinachtich of vulen wedere buten hospitale

folio 42

top

ghinghen met oorlove vander meestresse zo zullen zij mueghen boven draghen zwarte caproenen ende heikin (= huik, kapmantel) om dat zij twit abijt niet oneeren (= bevuilen) en zoeden zij zullen draghen zwarte scapularissen zonder caproenen zwarte wilen (= sluier) ende witte hoofcleederen zonder uutwendicheden ende wullen of zaerken (= grove stof, half linnen en half wol) himden met linen mauwen Onser vrauwen ghetide zal elke zustere zegghen alle daghe boven dien tsondaechs ende smesdaechs als zij niet en moeten weerken vigelie met ix lessen over alle zielen Die niet en cuenen lezen zullen alle daghe zegghen C pater noster ende ave maria ghelijc den vii ghetiden vanden daghe

folio 43

Te mattene over de mattenen xxv over prieme tierse middach ende noene voor elcx x over vesperen xxv over complien x over de vigelien sondaechs ende tsmesdaechs vichtich pater ende ave maria Over de ziele van eender zustere die sterft bin eenen daghe naer haer overliden zal elke zuster zegghen vigelie met ix lessen ende bin achte daghen daer naer eenen zoutere (= het psalter, het boek der psalmen) die dit niet en cuenen zullen zegghen over de vigelien elc vichtich pater noster ende ave maria Ende over den zoutere vichtich pater noster ende ave maria of hondert maal zeven psalmen diese cuenen zij zullen ooc alle daghe lesen knielende voor haerleder zonden drie miserere mei deus ende over

folio 44

top

de ghonen die hemleden eenich wel doen vii pater ende ave maria die niet lezen cuenen zullen elc voor de drie miserere mei deus zegghen vii pater ende ave maria Alle vridaghen zullen zij vasten het en ware kerstdach. inschelijcx alle daghe in de vastene ende alle ander daghen die de heleghe kercke ghebiet te vastene In den advent zullen zij vleesch derven ende vasten maendach woensdach vridach ende zaterdach up den goeden vridach ende onser vrauwe avent half oust zullen zij vasten te borren (= water) ende te brode ende swoendachs en zullen zij gheentijt (= nooit) vleesch eten binden hospitale.
Eens te weke zal de meestresse capitel houden met den zusteren

folio 45

om de zaken vanden hospitale te over ziene ende de mesdaden zijnder eeneghe onder hemleden te corrigierene waert zo dat eeneghe zustere den aermen qualic of wreedelic antierde beghecte verwete of andersins onghelic dade of van ander zusteren scande zeide of grote eeden zwoere gescil of ongenouchte maecte of ander voorleden mesdaet verwete of lueghenachtich bevonden ware die zal om dese ende ghelijcke zaken eenen dach silencie houden niet anders dan brood potage eten ende bierkin drinken. Waert bi alzo dat eeneghe zustere eene andere sloughe in evelmoede (= gramschap ) de meester of de meestresse overhorich (= ongehoorzaam) ware tsecreit (= geheim) vanden capitele

folio 46

top

verseide (= verklapte) Tgoet vanden hospitale zonder oorlog wechgave of vercochte ghelt of juweelen over haer eighen hilde. besloten brieven uutzonde of ontfinghe zonder oorlof die zal om dese ende ghelijcke zaken drie daghen lanc ter eerde zittende niet anders eten dan broot potaige ende bierkin drinken. Bij also dat eeneghe zustere vleeschelic mesdade hemelic met eenen man of iet stole die zal openbaer discipline int capitele odmoedelic ontfaen ende daer naer xl daghen lanc in presencien vanden anderen zusteren beneden ter eerde zittende niet anders eten dan broot potaige ende bierkin drinken Bij also dat eeneghe zustere kindt droughe ofte uut ghinge tabijt vanden hospitale

folio 47

openbarelic uut dede ende liete die zal men alseels (= alleszins) huten hospitale versteken (= verwijderen ) maer hadde ze groot berauwen vanden zonden ende ze zeer oorborelic ware om den aermen te antierene, de meestere of de meestresse zullen ze mueghen weder ontfaen in ontfaermicheden mids dat ze doen zal dese naervolde penitencie Te wetene dat ze xl daghen lanc zal ghevanghen bliven in eene camere besloten ende leven metter spise die den anderen zusteren over bliven ander xl daghen daer naer volghende zal eten in presencie vanden anderen zusteren beneden ter eerden zittende ende drie daghen de weke silencie houden ende niet anders eten dan broot potaige ende

folio 48

top

bierken drinken dit vulcommen zijnde ze zal een jaer lanc dachterste stede hebben (= de laatste plaats innemen) altoos behouden den biscop van dornike boven desen zijne punicie ende correctie up haer van zulke groote mesdaden. De meestere of demeestresse zullen mueghen dispenseren up de articlen ende correctien verclaert om de oude ziecte cranchede of teerhede vanden zusteren complectien alzoot hemleden goet duncken zal. Dese reghele ende ordinancie was ghegheven te dornike over tvoorseits bisscops grooten zeghele int jaer ons heeren duust vierhondert drie ende tseventich den xxii dach van meye.

D. MUELENARE
(de vertaler van het Latijn naar het Middelnederlands)


top